Ostatnio coraz większą popularność zyskuje hobby nasłuchowe związane z nasłuchem dalekich rozgłośni radiowych. Nie jest to nic nowego, wręcz przeciwnie – w Polsce ruch ten niegdyś był bardzo popularny, a teraz odradza się aktywnie na nowo.
Radiowy DX-ing jest spokrewniony w dużym stopniu z krótkofalarstwem (pracą DX), stąd też wielu krótkofalowców, którzy często dysponują już odpowiednim sprzętem nadawczo-odbiorczym chętnie traktuje takie nasłuchy jako dodatkową aktywność. Zaletą tu jest niewątpliwie fakt, że do tego ciekawego hobby nie musimy jednak posiadać licencji nadawczej, tym samym hobby dostępne jest praktycznie dla każdego. W poniższym artykule postaram się przybliżyć podstawowe informacje na ten temat, a na początek trochę spraw podstawowych. Popularnie słuchanie radia dla „zwykłego Kowalskiego” ogranicza się przeważnie do odbioru zakresu UKF FM i kilku lokalnie nadających rozgłośni z dostępnych kilkunastu nadających na naszym obszarze. „Kowalski” słucha wiadomości i muzyki i oczywiście co chwilę emitowanych reklam. Audycje przeważnie go zbytnio nie angażują i można powiedzieć, że radio „brzęczy” sobie podczas pracy, jazdy samochodem czy innych zajęć. Tymczasem dla niektórych nasłuch radiowy stanowi prawdziwe hobby i trzeba przyznać, że w dodatku bardzo ciekawe. To właśnie radiowy DX-ing. Okazuje się, że można odbierać znacznie więcej stacji i to nie tylko krajowych, ale również zagranicznych, często bardzo odległych. Okazuje się dalej, że taki odbiór wcale nie jest trudny i w najprostszym przypadku wystarczy przenośny odbiornik radiowy oraz trochę podstawowych informacji. Wiele rozgłośni zagranicznych emituje bardzo ciekawe programy, często w różnych wersjach językowych (j. polskim również). I w dodatku bez reklam! Rozgłośnie na falach krótkich często stawiają sobie za cel promowanie swojego kraju i możemy posłuchać ciekawej (innej niż ciągle powtarzająca się niezależnie od rozgłośni na pasmach UKF FM) muzyki i lokalnych artystów z odległych krajów. W audycjach poruszane są tematy ważne dla danego kraju, bieżące informacje które nie zawsze docierają do naszych mediów czy różne programy na temat lokalnej kultury. Możemy w ten sposób dowiedzieć się więcej i poznać opinie z innego punku widzenia niż serwują nam nasze media.
Odbiór dalekich stacji może też przynieść wiele satysfakcji osobom, które mają żyłkę eksperymentatora. Poza samym słuchaniem ciekawych audycji bardzo ciekawe jest odkrywanie świata fal radiowych, uwarunkowań propagacyjnych czyli rozchodzenia się fal radiowych w przestrzeni, które możemy sami obserwować. Radiowy DX-ing to hobby bardzo popularne w wielu krajach, a dzięki powszechnemu Internetowi tym łatwiej nawiązać kontakt z innymi hobbystami. Istnieje wiele stron prowadzonych przez entuzjastów oraz fora dyskusyjne z licznymi informacjami na temat sprzętu, ciekawych rozgłośni, czy technik odbioru najdalszych stacji. „DX” – to skrót z radiotelegraficznego slangu, odpowiednik wyrazu „distance”, czyli po polsku dystans, odległość. Radiosłuchacze (DX-erzy) starają się usłyszeć, jak najbardziej odległe rozgłośnie, które oddalone są od nich o tysiące kilometrów. Z uwagi na specyfikę rozchodzenia się fal radiowych najłatwiej możemy znaleźć takie stacje w zakresie fal krótkich (ale również na falach średnich i długich). Wykorzystywanie odbiorników globalnych Radiowy DX-ing Ostatnio coraz większą popularność zyskuje hobby nasłuchowe związane z nasłuchem dalekich rozgłośni radiowych. Nie jest to nic nowego, wręcz przeciwnie – w Polsce ruch ten niegdyś był bardzo popularny, a teraz odradza się aktywnie na nowo. źródło: www.zphan.com.cn źródło: www.5bcl.cn 44 ŁĄCZNOŚĆ Odbiorniki globalne Świat Radio Marzec 2013 Dla niektórych DX-ing stano – wi wyzwanie i traktują go nawet jako sport polegający na ciągłym próbowaniu uchwycenia jak naj – większej liczby odległych rozgło – śni w wielu różnych krajach. Tak jak w sporcie można ustanawiać rekordy odległości. Ich potwier – dzeniem są tzw. karty QSL oraz dyplomy, będące przedmiotem kolekcjonerstwa. Rankingi oraz programy dyplomowe organizują liczne radiowe kluby działające na całym świecie.
Niezbędny sprzęt – odbiornik globalny i antena
Odbiornik globalny (ang. World Band Receiver – radio z pasmem światowym) – tak określa się bardziej zaawansowane odbiorniki posiadające rozbudowany zakres fal krótkich, średnich i długich umożliwiające odbiór dalekich sta – cji radiowych. Obecnie dobrej klasy odbiornik radiowy tzw. „odbiornik globalny” umożliwia nam faktycznie nasłuch radiostacji z całego świata! Nie wymaga to przy tym konieczności posiadania drogiego sprzętu, czy mocno rozbudowanych instalacji antenowych. W związku z dużą mocą nadajników najczęściej do nasłuchu pasm broadcastingo – wych i nawet bardzo odległych stacji radiowych wystarczy prze – nośny odbiornik globalny z wbu – dowaną anteną teleskopową. A to oznacza możliwość uprawiania naszego hobby niemalże gdziekol – wiek, w domu, na wyjeździe, na spacerze. Niektóre bardziej rozbudowane modele umożliwiają nam rów – nież nasłuch na pasmach krótko – falarskich korespondencji prowa – dzonej telegrafią (CW) oraz fonią (SSB), paśmie radia CB, a nawet w paśmie lotniczym (nasłuch korespondencji pomiędzy samolotami oraz samolotami i lotniskami). Odbiornik globalny to również ciekawe urządzenie dla żeglarzy – umożliwia odbiór częstotliwo – ści na których prowadzona jest łączność morska na falach krót – kich i średnich oraz komunikatów meteorologicznych (np. systemu NAVTEX) nadawanych emisją cy – frową RTTY i dekodowanie map pogodowych za pomocą dołą – czonego przez kartę dźwiękową komputera. Takie próby zapewne zainteresują też pozostałych ra – diohobbystów nawet nie będących żeglarzami. Wreszcie dobrej klasy odbiornik globalny to również po prostu dobry przenośny odbiornik ra – diowy dla każdego. Nie trzeba być zaawansowanym hobbystą, aby docenić dobre parametry od – biorcze urządzenia, szczególnie jeśli mieszkamy w strefie słabego sygnału radiowego czy podczas wyjazdów urlopowych. Dlaczego podkreślam „dobry” odbiornik globalny?
Ponieważ na rynku można spotkać tanie przenośne odbiorniki, wprawdzie według specyfikacji z pełnym za – kresem pasm radiofoniczych od fal długich i średnich do krótkich i UKF. Jednak umówmy się, że tego typu radioodbiornik w ce – nie poniżej 200-300 zł jest tylko teoretycznie odbiornikiem glo – balnym, bo w praktyce z powodu słabych parametrów odbiorczych to z lepszym czy gorszym skut – kiem będziemy w stanie odbierać tylko najsilniejsze stacje radiowe i cała przyjemność DX-ingu nam ucieknie. Dobre odbiorniki globalne ak – tualnie dostępne na rynku pro – dukują firmy Tecsun, Grundig, Sangean, Sony, Degen. Anteny – najczęściej wystarczy wbudowana antena, ale żeby pro – wadzić nasłuch najdalszych stacji przyda się z pewnością dodatko – wa antena zewnętrzna. Na rynku możemy znaleźć (chociaż nie tak łatwo) specjalizowane anteny dla różnych zakresów, ale bardzo do – brze sprawdza się również prosta antena typu long wire. Jak sama nazwa wskazuje stanowi ją od – powiednio długi drut (przewód) i można ją łatwo wykonać samodzielnie.
Gdzie słuchać ?
Poniższe tabelki pokazują zakresy poszczególnych rodzajów fal oraz podział na pasma radio – foniczne.
Do zakresów tropikalnych są zaliczane pasma 60, 75 i 120 m (re – gionalne) Pasma 41 m są współdzielone z pasmem 40 m, a 75 m z 80 m (w USA). Rzadko są używane pasma 11 i 15 m. Ogólnie przyjmuje się, że zakresy do 10 MHz są „zakre – sami nocnymi”, a powyżej „za – kresami dziennymi”, co ma zwią – zek z propagacją fal radiowych i uzależnione jest to od stopnia nasłonecznienia warstwy jonosfe – rycznej w atmosferze Ziemi, która te fale odbija.
Raporty i potwierdzenia nasłuchu
Podobnie jak krótkofalowcy, którzy potwierdzają swoje na – wiązane dalekie łączności, roz – głośniom radiowym możemy wy – syłać potwierdzenia słyszalności. W odpowiedzi otrzymujemy tzw. karty QSL, które radioamatorzy kolekcjonują. Prawdziwi hobbyści posiadają własne indywidualnie zaprojektowane karty QSL do wy – syłki, ale wystarczy nawet odręcz – nie napisany list. Raport odbiorczy (ang. recep – tion report) powinien zawierać następujące dane: datę odbioru, czas – najlepiej przekonwerto – wany i podany jako uniwersalny UTC, częstotliwość, typ radiood – biornika i anteny oraz określenie jakości emisji wg kodów SINPO (SIO lub SDO). Powinniśmy rów – nież dodać szczegóły wysłucha – nego programu – krótko czego dotyczył program, aby można było źródło: www.bonito.net Świat Radio Marzec 2013 45 zweryfikować, czy rzeczywiście go słuchaliśmy. W przypadku audycji, których treści nie rozumiemy, z powodu chociażby braku znajomości języka, możemy podać np. nazwisko speakera, wykonawcę piosenki lub tytuł utworu. Czasem międzynarodowe rozgłośnie zamieszczają na swoich stronach internetowych specjalne formularze, które możemy wypełnić on-line lub wysłać e-mailem. Czasem za przysłany raport można otrzymać poza kartą QSL również drobny upominek związany z rozgłośnią. „Kod SINPO” – jest to najpopularniejszy z kodów (obok SIO i SDO) stosowanych przy ocenie jakości odbioru programu radiowego. Nazwa kodu jest skrótem od liter poszczególnych słów w języku angielskim : S – signal strenght – siła sygnału I – interference – interferencje N – natural noise (static or atmospheric ) – naturalne zakłócenia, hałasy i trzaski atmosferyczne P – propagation conditions (fading ) – warunki propagacji (zaniki fali ) O – overall merit – ocena ogólna Dokonując oceny jakości odbieranego programu oceniamy poszczególne kategorie stosując pięciostopniową skalę ocen od najniższej 1 do najwyższej 5. W przypadku poszczególnych kategorii oceny odpowiadają : S – siła sygnału: 5-bardzo silny, 4-silny, 3-średni, 2-słaby, 1-b. słaby, I – zakłócenia od innych stacji: 5-brak, 4-lekkie, 3-średnie, 2-silne, 1-bardzo silne, N – zakłócenia atmosferyczne, czyli szumy, trzaski; oceniane jak wyżej, P – zaniki sygnału; oceniane jak wyżej, O – ocena ogólna: 5-bardzo dobra, 4-dobra, 3-dostateczna, 2- mierna, 1-niedostateczna. Przyjęło się, iż ocena ogólna nie przekracza czterech pierwszych not i zwykle jest ich średnią arytmetyczną. Kody SIO (Signal-Interference- -Overall) oraz SDO (Signal-Degradation-Overall) są rzadziej stosowane. Oczywiście każdy raport powinien być rzetelny i nie należy zawyżać wyników, gdyż przede wszystkim służy on działom technicznym rozgłośni do monitorowania skuteczności transmisji i słyszalności na danym obszarze.
DX-ing na UKF FM
Radiowy DX-ing to nasłuch dalekich stacji nie tylko na falach krótkich, średnich i długich ale również w paśmie UKF FM. Po zastosowaniu odpowiednich anten (przeważnie kierunkowych) oraz przy dobrych warunkach propagacji fal radiowych możliwy jest odbiór nie tylko lokalnych stacji, ale również dużo dalszych, a nawet zagranicznych.
Gdzie szukać informacji?
Na pewno wśród hobbystów za swego rodzaju biblię z informacjami dotyczącymi rozgłośni radiowych z całego świata wraz ich harmonogramami i częstotliwościami nadawania uchodzi wydawnictwo WRTH (World Radio TV Handbook) wznawiane corocznie – http:// www.wrth.com/ Wiele ciekawych informacji znajdziemy też na różnych stronach internetowych.
Pod adresem http://www.short-wave.info/ jest baza danych online z której możemy się dowiedzieć jakie stacje akurat nadają na świecie w danej chwili. Na stronie http://www.wwdxc. de/ znajdziemy informacje międzynarodowego klubu WORLDWIDE DX CLUB działającego od 1966roku i skupiającego entuzjastów radiowego DX-ingu z całego świata. Klub wydaje swój miesięcznik DX MAGAZINE oraz cotygodniowy biuletyn TOP NEWS dostępny na podstronie http:// www.wwdxc.de/topnews.htm Innym zagranicznym portal z ciekawymi artykułami to http:// www.dxing.info/ Wśród stron internetowych w języku polskim na warto zajrzeć na stronę internetową magazynu Świat Radio – http://www.swiatradio.com.pl (strona ogólnopolskiego drukowanego miesięcznika) oraz na popularne fora dla krótkofalowców.
W Polsce od ponad 15 lat bezpośrednim importerem i generalnym dystrybutorem odbiorników marki TECSUN jest ERcomER:
